Zaprzeczenie ojcostwa | Prawnik tłumaczy – jak i kiedy złożyć pozew o zaprzeczenie ojcostwa? Radca prawny Warszawa

Przepisy normujące postępowanie w zakresie ustalenia pochodzenia dziecka, znajdziemy w kodeksie postępowania cywilnego w rozdziale poświęconym postępowaniom w sprawach pomiędzy rodzicami a dziećmi (informacje dotyczące postępowania przed sądem) oraz w kodeksie rodzinnym i opiekuńczych (przepisy regulujące materialne przesłanki do uznania pochodzenia dziecka).

Najczęściej spotykanym w praktyce zagadnieniem jest postępowanie o zaprzeczenie ojcostwa.

Z uwagi na bardzo krótki termin na obalenie domniemania pochodzenia dziecka temat ten nastręcza wielu problemów.

Spis treści:

• Proces zaprzeczenia ojcostwa
• Unieważnienie lub ustanie małżeństwa
• Kiedy wystąpić z pozwem o zaprzeczenie ojcostwa?
• Podstawowe środki dowodowe

Proces zaprzeczenia ojcostwa

Proces o zaprzeczenie ojcostwa sprowadza się do doskonale określonej przez Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 13 grudnia 2000 r., syn. III CNK 1422/00, zasady:

Celem procesu o zaprzeczenie ojcostwa nie jest ustalenie ojcostwa biologicznego męża matki, lecz obalenie ustawowego domniemania, że dziecko od niego pochodzi.

Z punktu widzenia osób, chcących ustalić czy są ojcem dziecka dużą rolę odgrywają terminy zawarte w przepisach od 62 do 86 Kodeksu Rodzinnego i Opiekuńczego.

Określone tam domniemania pozwalają określić jakim sytuacjom i domniemaniom należny zaprzeczyć, by skutecznie dochodzić roszczenia o zaprzeczenie ojcostwa.

Podstawową zasadą przewidzianą przez przepisy prawa jest to, że dziecko urodzone w czasie małżeństwa pochodzi od męża matki.

Unieważnienie lub ustanie małżeństwa

W przypadku unieważnienia małżeństwa lub jego ustania domniemanie to funkcjonuje jeszcze przez 300 dni od ustania więzi prawnej pomiędzy małżonkami.  Domniemania tego nie stosuje się, jeżeli dziecko urodziło się po upływie trzystu dni od orzeczenia separacji.

Podstawową i jedyną drogą prowadzącą do obalenia domniemania ojcostwa jest pozew złożony w sądzie rejonowym właściwym dla miejsca zamieszkania pozwanego.

Kiedy wystąpić z pozwem o zaprzeczenie ojcostwa?

Zgodnie z kodeksem rodzinnym i opiekuńczy mąż matki może wytoczyć powództwo o zaprzeczenie ojcostwa w ciągu sześciu miesięcy od dnia, w którym dowiedział się o urodzeniu dziecka przez żonę, nie później jednak niż do osiągnięcia przez dziecko pełnoletności.

Domniemany ojciec dziecka wytacza powództwo o ustalenie ojcostwa przeciwko dziecku i matce, a gdy matka nie żyje – przeciwko dziecku.

W przypadku kiedy powodem jest matka, może ona wytoczyć powództwo przeciwko mężowi i dziecku w terminie 6 miesięcy od dnia urodzenia się dziecka.

Podstawowe środki dowodowe

Pamiętaj! Pozew o zaprzeczenie ojcostwa musi być odpowiednio umotywowany.

W tym celu należy wskazać na podstawowe środki dowodowe w zakresie zaprzeczenia ojcostwa:

• dowody naturalne: udowodnienie braku możliwości zapłodnienia kobiety w danym czasie, okoliczności świadczące o przyczynach faktycznych powodujących długotrwały brak możliwości  zapłodnienia kobiety w danym czasie (np. długotrwała delegacja, choroba, etc…),
• dowody z zakresu badania krwi dziecka i rodziców,
• dowody z zakresu badania antropologicznego tj.: porównywania cech pomiarowych i opisowych ludzkiego ciała w celu ustalenia zbieżności tych cech z osobami będącymi potencjalnie krewnymi ( w naszym przypadku ojciec dziecka),
• badanie DNA.

Jednocześnie nie należy lekceważyć  tradycyjnych – niezmiennych dla każdego postępowania środków dowodowych:

• dowodach z przesłuchania świadków
• wysłuchaniu stron przez Sąd.

Po tak przeprowadzonym postępowaniu dowodowym Sąd nie powinien mieć wątpliwości co do pochodzenia dziecka.

„Przeszkoda w postaci niemożności przeprowadzenia dowodu z badań DNA w celu ustalenia pochodzenia dziecka nie przesądza automatycznie ani o pozytywnym, ani o negatywnym wyniku sprawy o zaprzeczenie ojcostwa. Uwzględnienie tego powództwa może mieć miejsce wówczas, gdy zgodnie z art. 67 k.r.o. powód wykaże, iż nie jest ojcem dziecka. Uwzględnienie powództwa nie może więc nastąpić wówczas, gdy sąd po przeprowadzeniu postępowania dowodowego nie ma przekonania, iż kwestionujący swoje ojcostwo mąż matki nie jest ojcem dziecka, a wniosek ten wyprowadza jedynie ze względu na negatywną ocenę postawy procesowej pozwanej matki dziecka, która odmówiła zgody na przeprowadzenie badań genetycznych dotyczących ustalenia pochodzenia dziecka. Wyłączenie ojcostwa męża matki musi bowiem wynikać z całą pewnością.”  – Wyrok Sadu Najwyższego z dnia 13 lutego 2014 r., V CSK 151/13.

Jednocześnie, w odniesieniu do możliwości przeprowadzenia badań DNA należny zwrócić uwagę na Wyrok Sądu Najwyższego z dnia z dnia 13 października 2005 r. IV CK 169/05

„W sprawie o zaprzeczenie ojcostwa, jeżeli mąż matki odmawia, bez uzasadnionych powodów poddania się badaniu DNA i dowód ten w odniesieniu do stron procesu nie może być z tej przyczyny przeprowadzony, dopuszczalne jest obalenie domniemania ojcostwa męża matki wszystkimi innymi dowodami wykazującymi niepodobieństwo jego ojcostwa, w tym także dowodami wskazującymi, że ojcostwo innego mężczyzny jest dostatecznie pewne.

W szczególności w takiej sytuacji możliwe jest dopuszczenie dowodu z grupowego badania DNA matki, dziecka i domniemanego ojca dziecka, jeżeli wyrazi on na to zgodę. Wynik takiego badania, wskazujący z prawdopodobieństwem będącym praktycznie pewnością, że mężczyzna ten jest ojcem dziecka, pozwala uznać, iż wykazane zostało niepodobieństwo ojcostwa męża matki (art. 67 k.r.o.).”